Χωρίς Περιδέραιο

[Φάνης Μανταίος - 27/03/14]

Τους ξετρύπωσα γύρω στα εφτά χρόνια πριν, μετά από πρόταση μιας φίλης. Ακόμα θυμάμαι τις πρώτες ακροάσεις σε βραδινές «αυτοκινητάδες» στη χειμωνιάτικη πόλη. Η χημεία του ψυχρού αέρα των σκοτεινών 80s, των σχεδόν χορευτικών synths και του αμείλικτου ήχου του drum machine που δίνει το ρυθμό στους δαιδαλώδεις στίχους, με μάγεψαν κατευθείαν. Ένα 7ιντσο, ένα LP και μετά τέλος. Έπειτα από τη βραχύβια, μα διόλου ευκαταφρόνητη πορεία της μπάντας με τους ιδιαίτερους στίχους τα ίχνη χάνονται. Βέβαια οι δίσκοι των Moist Device και η μουσική πορεία του κιθαρίστα Γιάννη Ντρενογιάννη είναι μεν πολύ αξιόλογες μουσικές προτάσεις αλλά δεν έχουν άμεση σχέση με τους Χωρίς Περιδέραιο. Το συγκρότημα αποκτά ένα cult status στη συνείδηση των νυχτόβιων οπαδών που χορεύουν ακόμα, τριάντα χρόνια μετά το «48 Σιωπές» στα γνωστά στέκια. Οι διάφορες αναρτήσεις των λιγοστών τραγουδιών τους ανά το διαδίκτυο προκαλούν δίψα για περισσότερες πληροφορίες και νέο υλικό, το οποίο πολλοί επιθυμούν, αλλά κανείς δεν πιστεύει στ' αλήθεια ότι θα ακούσει. Όλα δείχνουν ότι το 7ιντσο «Άνωση» / «Το Χρώμα και το Σχήμα» και το LP 'Χορός για Μουσική' αποτελούν πλέον 'vintage' κοσμήματα, καλά φυλαγμένα στο χρονοντούλαπο και καλυμμένα από ένα πέπλο μυστηρίου. Όχι πολλά χρόνια μετά, το 'Χορός για Μουσική' επανακυκλοφορεί από την Είρκτη, ενώ όλο και περισσότερος κόσμος δείχνει να νιώθει την ανάγκη να διηγηθεί την ιστορία της τότε ελληνικής σκηνής σε ένα νεώτερο κοινό, που εδώ και καιρό περιμένει με μάτια, αυτιά και μόντεμ ορθάνοιχτα. Κοιτώντας την αφίσα του φεστιβάλ «Εδώ δεν Υπάρχει Άσυλο» (μια διοργάνωση με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για την ολοκλήρωση του ομώνυμου ντοκιμαντέρ με θέμα την ελληνική underground σκηνή), έπεσα από τα σύννεφα βλέποντας τη συμμετοχή των Χωρίς Περιδέραιο ανάμεσα σε συγκροτήματα και μουσικούς του τότε. Μερικά τηλεφωνήματα μετά και βρέθηκα σε ένα καφέ του κέντρου με τον mastermind του συγκροτήματος Νίκο Αγγελή απέναντί μου να ξεκινάμε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη που εξελίχθηκε σε μια ωραία κουβέντα. Λίγες μέρες μετά οι συναυλιακές προσδοκίες και τα απωθημένα πολλών εκπληρώθηκαν στη σκηνή του Gagarin. Στον απόηχο λοιπόν της φοβερής ζωντανής τους εμφάνισης, τα όσα λέει ο Νίκος Αγγελής παρακάτω μας πάνε μια μεγάλη βόλτα σε ένα παρελθόν που επιτέλους βρήκε το δρόμο για το μέλλον.

Wild Thing: Πώς ξεκίνησε η πορεία του συγκροτήματος και γιατί διαλέξατε αυτό το όνομα;

Νίκος Αγγελής: Ας το πάρουμε από την αρχή. Εγώ γράφω στίχους, από εκεί ξεκίνησε. Aπό αυτό το λόγο. Δεν ήξερα μουσική. Είχα κάνει βέβαια κάποια μαθήματα κλασικής κιθάρας για 2-3 χρόνια, μετά είχα ξεκινήσει να μαθαίνω «σύνθι», αλλά ουσιαστικά μόνος μου άρχισα να ανακαλύπτω τα πράγματα. Άρχισα λοιπόν να κάνω κάποιο γκρουπ για να προχωρήσει το πράγμα. Μπήκε μια αγγελία στην Νομική - ήμουνα φοιτητής τότε, 18-19 χρονών - και βρήκα έναν φοβερό τύπου που έπαιζε φοβερή μουσική, τον Κώστα Κόλλια, με τον οποίον κολλήσαμε αμέσως. Μετά ψάχναμε για έναν κιθαρίστα και ήρθε ο Παντελής Πετρονικολός. Έτσι δουλέψαμε, ως τρίο. Επειδή δεν είχαμε ντράμερ, είχαμε αγοράσει ένα rhythm box και παίζαμε με αυτό. Δηλαδή η σύνθεση ήταν δυο συνθεσάιζερ, μία κιθάρα και το rhythm box στην πρώτη φάση. Μετά έπαιξε και ο Γιάννης Ντρενογιάννης και άλλοι μουσικοί από τους Moist Device που συμμετέχουν στο μεγάλο δίσκο (σσ. το LP Χορός για Μουσική). «Χωρίς Περιδέραιο» ήταν ένα τραγούδι. Ένας τίτλος από τραγούδι το οποίο δεν μπήκε σε κανένα άλμπουμ, ούτε στο μεγάλο ούτε στο μικρό, αλλά θα παιχθεί μεθαύριο (στα πλαίσια της εμφάνισης στο φεστιβάλ για το Εδώ δεν Υπάρχει Άσυλο που έλαβε χώρα στις 14/3/2014 στο Gagarin 205) και κάποια στιγμή θα κυκλοφορήσει. Υπάρχει ήδη ζωντανά ηχογραφημένο σε κάποιες παλιές μπομπίνες και τώρα θα βγει - από την Ειρκτή μάλλον - σε κάποιο άλμπουμ προσεχώς. Αφού δεν βγήκε τότε, πρέπει να βγει τώρα με κάποιο τρόπο.

WT: Αναμένουμε! Τι μεσολάβησε στο χρονικό διάστημα από το 7ιντσο μέχρι το LP;

N.A.: Το 7ιντσο βγήκε τον Δεκέμβριο του '83. Είχε γραφτεί ένα demo στις αρχές του '83, το οποίο και είχαμε δώσει στο Art Nouveau, εκεί στον Κοντογούρη και στον Παπούλια, στο βινυλιάδικο που έχει στα Εξάρχεια ο Κοντογούρης. Τους άρεσ, και έτσι το ξαναγράψαμε για να βγει καλύτερο. Βγήκε όμως λίγο χειρότερο από το παλιό... Το σινγκλ κυκλοφόρησε τελικά τον Δεκέμβριο του '83 σε 300-350 κόπιες αν θυμάμαι καλά. Αυτό ξανά κυκλοφόρησε τώρα, πριν από ένα μήνα περίπου και με τις δύο εκδοχές. Και του σινγκλ και του πρώτου demo που ανέφερα πριν. Διπλό σινγκλ δηλαδή, το οποίο έχει βγει πριν 15-20 ημέρες περίπου.

WT: Ήταν ιδέα της εταιρείας ή δικιά σας να βγει και με τις δύο εκδόσεις;

N.A.: Δικιά μας. Το σκεφτήκαμε όταν ξανακούγαμε τα τραγούδια. Οι δύο εκδοχές έχουν αρκετές διαφορές και έχει ενδιαφέρον να τις ακούσεις και τις δύο. Θεωρήσαμε ότι έπρεπε να βγει και βγήκε. Το έχεις ακούσει;

WT: Ναι, αλλά μόνο τη δεύτερη εκτέλεση του τραγουδιού «Άνωση», είναι πολύ ωραίο και θεωρώ ότι άξιζε σαν κίνηση.

N.A.: Ναι, είναι άλλη εκδοχή του ίδιου τραγουδιού, αλλιώτικη, με γεμάτο ήχο. Είναι η πρώτη ηχογράφηση που έκανε ποτέ το γκρουπ σε στούντιο και γι' αυτό έχει ιστορική αξία για εμάς. Μεταξύ του σινγκλ αυτού και του '85 που βγήκε το LP, παραγόταν μουσική σε ρυθμούς καταιγίδας. Δηλαδή αυτό που έκανε κατά βάση το γκρουπ ήταν να βγάζει μουσική. Σε κάθε πρόβα φέραμε κομμάτια εγώ ή ο Κώστας ο Κόλλιας και δημιουργούσαμε συνέχεια μουσική.

WT: Ήσασταν παραγωγικοί λοιπόν... Το οποίο υλικό φαντάζομαι κατέληξε στο LP.

N.A.: Μόνο ένα μέρος από το υλικό που γράφαμε μπήκε στο LP. Σε κάθε συναυλία παίζαμε τέσσερα-πέντε βασικά τραγούδια και τα υπόλοιπα ήταν καινούργια. Κάθε φορά υπήρχε μια ανανέωση σε μεγάλο κομμάτι των τραγουδιών. Άλλα από αυτά έχουν γραφεί σε μπομπίνες ή κασετόφωνα και άλλα πουθενά. Πιστεύω ότι αυτό το υλικό σε κάποια φάση, μετά από επεξεργασία, θα πρέπει να βγει σε κάποια μορφή κάποτε. Όπως και τα τραγούδια μετά από το γκρουπ, διότι συνέχισα να γράφω αρκετά πράγματα. Πιστεύω ότι μερικά αξίζει να κυκλοφορήσουν. Όχι όλα, διότι ο όγκος είναι πάρα πολύ μεγάλος, όμως κάποια από αυτά θέλω να τα βγάλω.

WT: Ίσως το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο των Χωρίς Περιδέραιο είναι οι στίχοι. Από πού αντλούσες έμπνευση τότε;

N.A.: Όπως είπαμε πριν, η αρχή όλων ήταν οι στίχοι. Υπήρχε σαφώς επιρροή από υπερρεαλισμό και από το κλίμα όλης εκείνης της εποχής και από Έλληνες και από ξένους ποιητές. Υπήρχε μια προσπάθεια αυτόματης γραφής που δεν αποτυπώνεται στους στίχους των τραγουδιών που έχουν ήδη κυκλοφορήσει, αλλά πιο πολύ σε προγενέστερο και μεταγενέστερο υλικό. Οι στίχοι αυτοί ήταν αυτό που μπορούσα να γράψω εκείνη την εποχή. Εξέφραζαν την κατάσταση που ήμασταν και το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον. Αρκετοί στίχοι έχουν και πολιτικά μηνύματα, έστω κι αν σε πρώτη φάση δεν είναι άμεσα αναγνώσιμα. Μιλάνε για αρκετά πράγματα και πάντα ήθελα να υπάρχουν μέσα διάφορες αναγνώσεις και διάφορα επίπεδα. Άλλοι καταλαβαίνουν την «πρώτη εκδοχή» και άλλοι μπορεί να προχωρήσουν με τον καιρό και να καταλάβουν ό,τι τους ταιριάζει, ό,τι θέλουν. Ο καθένας παίρνει από το στίχο ό,τι θέλει και ό,τι μπορεί να πάρει.

WT: Πέραν των στίχων που, όπως λες και εσύ, απαιτούν αρκετές αναγνώσεις, μας βάλατε ένα γρίφο. Αναφέρομαι στον τίτλο "Ganuma de Linarus". Έχουμε προσπαθήσει με μια φίλη μου να το αποκρυπτογραφήσουμε, μα έχουμε αποτύχει παταγωδώς! Θα ήθελες να μας πεις τι σημαίνει;

N.A.: Η φίλη σου είναι αυτή που υπογράφει ως "Ganuma de Linarus" σε κάποιο site;

WT: Μιλάς για ένα blog, το έχω υπ' όψην μου. Έπεσα πάνω του ψάχνοντας στο διαδίκτυο προκειμένου να βρω άκρη με το νόημα του τίτλου. Όχι, δεν είναι αυτή. Μοιάζει με λατινικά αλλά δεν είναι…

Ν.Α.: Είναι μια, ας πούμε «λατινοφανής» λέξη που δεν σημαίνει κάτι ιδιαίτερο. Είναι μια κατασκευή... (σσ. Δε μας λύθηκε η απορία!).

WT: Πολλοί θεωρούν ότι το rock γενικότερα σα μουσική δεν ταιριάζει με τους ελληνικούς στίχους. Η εγχώρια new wave σκηνή προσπάθησε να διαλύσει αυτό το στερεότυπο και ίσως εν μέρει να τα κατάφερε. Ποιοι οι δικοί σου λόγοι πίσω από την απόφαση να γράψεις σε ελληνικό στίχο;

N.A.: Οι μπάντες που έπαιζαν ροκ εκείνη την εποχή με αγγλικό στίχο ήταν αρκετές. Πριν από εμάς ήταν οι μπάντες που έπαιζαν blues ή πιο προχωρημένο ροκ και έγραφαν κυρίως στα Αγγλικά. Υπήρχαν μπάντες που έπαιζαν με ελληνικό στίχο, αλλά εγώ δε μπορούσα να το ακούω και να το ευχαριστηθώ. Ουσιαστικά ξεκίνησε αυτή η ιστορία με τους ελληνικούς στίχους για να μπορούμε να έχουμε κάποια πράγματα να ακούμε εμείς οι ίδιοι. Θα το περιέγραφα ως μια προσπάθεια αυτοϊκανοποίησης! (σσ. γέλια) Πέρα από τα ξένα γκρουπ και τις επιρροές που είχαμε από τα αγγλόφωνα τραγούδια, έπρεπε να δημιουργηθεί κάτι στα Ελληνικά. Επίσης υπήρχε μια δυσκολία με τον αγγλικό στίχο. Τα Ελληνικά είναι η γλώσσα που μιλάμε, η γλώσσα με την οποία έχουμε μεγαλώσει άλλωστε. Δεν ήταν δυνατόν να μιμούμαστε τότε, την εποχή του '85 με αγγλικά επιπέδου φροντιστηρίου, τους Άγγλους και τους Αμερικάνους... Έπρεπε να μιλήσεις στη γλώσσα σου και με τρόπο που να έχει ένα ενδιαφέρον. Πέραν από τους στίχους του Σαββόπουλου ας πούμε, τότε δεν είχα βρει κάποιον να λέει κάτι ενδιαφέρον. Αυτός ήταν ο λόγος που όταν ξεκινήσαμε, κάναμε μια προσπάθεια να έχουμε ένα στίχο στα Ελληνικά με κάποιο ενδιαφέρον και να είναι πέρα από τα τετριμμένα.

WT: Αρχικά στις συναυλίες σας παίζατε με drum machine…

N.A.: Και μείναμε με drum machine, τώρα θα πρωτοπαίξουμε με ντράμερ, μετά από τριάντα χρόνια.

WT: Είχα την εντύπωση λόγω του ότι συμμετείχε ντράμερ στο LP Χορός για Μουσική, πως από τότε και στο εξής παίζατε ζωντανά με τον Στέφανο Λαρετζάκη. Όχι, τα live ήταν πάντα με drum machine. Τώρα πώς το αποφασίσατε και με ποια κριτήρια επιλέξατε τον Τάκη Γιαννούτσο;

N.A.: Καταρχήν βρέθηκε ο Τάκης ο Γιαννούτσος ο οποίος είναι πολύ καλός ντράμερ και φίλος του Γιάννη Ντρενογιάννη και δέσαμε αμέσως με το που ήρθε ο άνθρωπος. Δεύτερον, δεν υπήρχε αρκετός χρόνος για να μπορέσουμε να έχουμε την υποδομή για το drum machine και να παίξουμε έτσι. Σε κάθε περίπτωση βέβαια τα ντραμς γεμίζουν τον ήχο, είναι άλλη αίσθηση με τα ντραμς και άλλη με το rhythm box. Αυτό το καταλάβαμε, έστω και μετά από 30 χρόνια... (σσ. γέλια)

WT: Τελικά η πορεία σταμάτησε το '86. Ποιοι ήταν οι λόγοι και πώς και σε όλο αυτό το διάστημα δεν συνεχίσατε ή δεν υπήρξε μια επανασύνδεση;

N.A.: Το '86 είχε φύγει και ο Κώστας - νομίζω είχε πάει διπλωματικό σώμα ή θα πήγαινε. Εγώ το '86 τελείωσα τη Νομική και έφυγα στη Γαλλία για μεταπτυχιακά κι έτσι αναγκαστικά το γκρουπ σταμάτησε να υπάρχει. Είχαν γίνει και αρκετές αλλαγές στο συγκρότημα, είχε έρθει και ο Στέφανος ο Λαρετζάκης από τους Moist Device όπως και ο Γιώργος Δρακόπουλος (σσ. μπάσο, επίσης στους Moist Device). Οι κύριοι λόγοι ήταν η αποχώρηση του Κώστα και το ότι έφυγα και εγώ στη Γαλλία. Μετά γιατί δεν ξαναπαίξαμε...; Είναι ένα θέμα αυτό. Ήθελα να ξαναπαίξω. Εγώ πάντα έγραφα μουσική, πάντα έγραφα τραγούδια, αλλά αφ' ενός ο μεν Κώστας ήταν ήδη στο εξωτερικό με το διπλωματικό σώμα και δεν μπορούσαμε στην πράξη να συνεργαστούμε και αφ' ετέρου ο Παντελής ήταν πλέον επαγγελματίας μουσικός και δε μπορούσε να παίξει σε ένα τέτοιο γκρουπ. Δεν δημιουργήθηκαν οι συνθήκες υποθέτω... Μπλέχτηκα και με την δικηγορία, με το επάγγελμα και τον βιοπορισμό και λέγαμε ότι αυτό που αγαπάμε δε θέλουμε να το κάνουμε επάγγελμα. Αυτό έλεγα από παλιά. Το ότι δεν έγινε επάγγελμα, δε σημαίνει ότι δε λειτούργησε καθόλου και σαν αποκούμπι. Το βασικό είναι ότι τραγούδια γράφονταν όλο αυτό το διάστημα και ένα μέρος από αυτά θέλω να τα «βγάλω» τώρα, έστω και μετά από τόσα χρόνια.

WT: Από το '86 και μετά που συνέχισες να γράφεις μουσική και στίχους στο μυαλό σου τα προόριζες για τους Χωρίς Περιδέραιο ή ήταν γενικότερα ας πούμε ένας τρόπος έκφρασης;

N.A.: Κοίτα, πάντα και από την αρχή και με τους Χωρίς Περιδέραιο έγραφα τραγούδια γιατί είχα την ανάγκη να εκφραστώ. Να κάνεις την ψυχοθεραπεία σου, να επιβιώσεις είναι λόγος αναγκαίος. Αυτός είναι ο λόγος που γράφω τραγούδια και μάλλον σώθηκα από αυτή την περιπέτεια με την μουσική. Βοήθησε πάρα πολύ στην ισορροπία της κατάστασης. Και ξέρεις, τώρα που τα πράγματα είναι πάλι ζορισμένα αυτά τα χρόνια με την δυσκολία την οικονομική και την κοινωνική, η μουσική πάλι είναι ένα αποκούμπι μετά από τόσα χρόνια, που με βάζει ξανά πάλι στην πρίζα για να συνεχίσω. Δηλαδή βρίσκω εκεί πράγματα που τα έχω πια ανάγκη.

WT: Έπειτα από την διάλυση και αφού είχες ασχοληθεί με τη νομική συνέχισες να είσαι αυτό που λέμε «ενεργός ακροατής»; Τι ακούς αυτόν τον καιρό;

N.A.: Πάντα άκουγα μουσική. Ξεκίνησα με το new wave και τα πρώτα πανκ γκρουπ τότε. Όλοι αυτή τη γενιά των Τelevision, Iggy Pop, όλο το ρεύμα του new wave κ.λπ. Kαι δυστυχώς ή ευτυχώς παρέμεινα εκεί, σε αυτόν τον ήχο. Ακούω και τα καινούργια γκρουπ, αυτά δηλαδή που παίζουν σήμερα, αλλά αυτή είναι η κατεύθυνση. Δε μπορώ να ακούσω λαϊκά, δε μπορώ να ακούσω metal, δεν μπορώ να ακούσω πολλά πράγματα. Ακούω πολύ ραδιόφωνο. Τραγούδια ωραία γράφονται πάντα και πιστεύω πολύ στα τραγούδια που δεν έχουν ακουστεί ποτέ. Στα «κρυμμένα» τραγούδια από διάφορα γκρουπ, είτε ελληνικά είτε ξένα, που δεν έχουν ακουστεί ή σε αυτά που πρόκειται να ακουστούν. Πιστεύω ότι τα καλύτερα δεν τα έχουμε ακούσει ακόμα.

WT: Εντύπωση μου έχει προκαλέσει το γεγονός ότι με το πρώτο σας βήμα συνεργαστήκατε με το γνωστό καλλιτέχνη Δημήτρη Γέρο για το εξώφυλλο του 7ιντσου «Άνωση». Πώς προέκυψε αυτό; Το αυθεντικό έργο είναι το ασπρόμαυρο που βλέπουμε στο original, ή το έγχρωμο της επανακυκλοφορίας;

N.A.: Το αυθεντικό ήταν το έγχρωμο, απλώς βγήκε αρχικά ασπρόμαυρο, επειδή τότε δεν υπήρχαν τα οικονομικά δεδομένα, ήταν πολύ ακριβή η εκτύπωση. Το έργο ήταν έγχρωμο και είναι πάρα πολύ ωραίο. Τον Γέρο τον ήξερε ο Παπούλιας από την Art Nouveau, ο οποίος μας πήγε σ' αυτόν και διαλέξαμε αυτό το συγκεκριμένο έργο, το οποίο ταιριάζει και με το ύφος του δίσκου.

WT: Συμφωνώ. Το artwork τώρα του Χορός για Μουσική είναι από τον Τάσο Σόλη ,του οποίου τα ίχνη τουλάχιστον εγώ τα έχω χάσει μετά από αυτή την δουλειά…

N.A.: Υπήρχε ένα περιοδικό τότε, το Παρά Πέντε...

WT: Που το έβγαζε η Βαβέλ…

N.A.: Ναι, ήταν ένας από αυτούς που έβγαζαν το περιοδικό. Του είχα δώσε ένα φύλλο από κάποιες καταστάσεις του ΙΚΑ...

WT: Ήθελα να σε ρωτήσω και σχετικά με αυτό! Υπήρχε συγκεκριμένος λόγος που το σχέδιο του sleeve είναι πάνω σε κατάσταση του ΙΚΑ; Ήταν κάποια δήλωση;

N.A.: Εγώ του το έδωσα. Είχα κάτι καταστάσεις εργαζομένων του ΙΚΑ, δε θυμάμαι τώρα από πού το είχα βρει και του είπα να σχεδιάσει πάνω του ό,τι νόμιζε. Έτσι έφτιαξε αυτό το πράγμα που επίσης, όπως και οι στίχοι, έχει κρυμμένα στοιχεία. Αν δεις τα μάτια του τύπου αυτού που είναι η βασική φιγούρα, μέσα υπάρχει μια τρικυμία και δύο καράβια που βυθίζονται. Αν το κοιτάξεις καλά, θα το διακρίνεις. Ήταν πολύ καλή η σύλληψη και η αποτύπωση. Επίσης, αν το έχεις ψάξει, δεν υπάρχει πουθενά φωτογραφία δική μας, ούτε καν από λάιβ αλλά ούτε και σε δίσκο. Αυτό ήταν μια στάση του γκρουπ, δεν ήταν τυχαίο. Το μόνο που υπάρχει σαν εικόνα του συγκροτήματος είναι το σήμα που έγραφε «Χωρίς Περιδέραιο», το εσώφυλλο που ανέφερες και ο πίνακας του Γέρου. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο.

WT: Φαντάζομαι φωτογραφίες των συναυλιών από τότε - ίσως να υπάρχουν από φωτογράφους της εποχής.

N.A.: Δε νομίζω να υπάρχουν. Το μόνο που υπάρχει σε οπτικό υλικό είναι ένα βίντεο κλιπ που είχε κάνει σε μια εκπομπή ο Δημήτρης ο Αρβανίτης - στην ΕΡΤ αν θυμάμαι καλά - με κάποια άλλα γκρουπ. Ανάμεσα σ' αυτά συμμετείχε και ένα γκρουπ, 'Opera' νομίζω το λέγανε, στο οποίο έπαιζε ο Κορκολής. Ο Κορκολής πριν ξεκινήσει την καριέρα του σε αυτό που κάνει τώρα, έπαιζε σε αυτό το  συγκρότημα - παίζανε κλασική μουσική ή κάτι τέτοιο. Σε αυτή την εκπομπή μας είχε βάλει όλους μαζί, άσχετα πράγματα μεταξύ τους. Και αυτό υπάρχει μόνο σε μια παλιού τύπου κασέτα, όχι από τις μεγάλες βιντεοκασέτες, αλλά σε μια προγενέστερη μορφή.

WT: Πριν το VHS δηλαδή;

N.A.: Ναι. Αυτό υπάρχει μόνο, κάπου το έχω κρατήσει και δεν ξέρω και αν θα βρω μετατροπέα για να το παίξω.  

WT: Δηλαδή μπορεί να κυκλοφορήσει σε DVD αργότερα, ως bonus μαζί με νέο υλικό;

N.A.: Ίσως, αν βρεθεί ο μετατροπέας και δεν έχει καταστραφεί η ταινία μέσα... Αλλά από την άλλη, έχω βρει πάρα πολλά ηχητικά από μπομπίνες, άπειρες κασέτες κ.λπ. τα οποία τώρα προσπαθώ να ταξινομήσω και να καταγράψω. Όσα από αυτά είναι εκμεταλλεύσιμα, είτε μπορεί να επεξεργαστούν είτε να βγουν όπως ήταν τότε, 'original' - από ζωντανές εμφανίσεις (πως ήταν ο ήχος τότε βέβαια...) και από εγγραφές που έγιναν σε ένα δωματιάκι που χρησιμοποιούσαμε για στούντιο.

WT:  Ωραίο θα ήταν αυτό και αν κυκλοφορούσε ως bonus υλικό και αυτόνομα σε κάποια κασετίνα. Σήμερα το internet είναι γεμάτο από τα τραγούδια σας και η εύκολη και γρήγορη διακίνηση του υλικού έχει βοηθήσει να σας ανακαλύψει κόσμος που ίσως τότε ήταν και αγέννητος. Πότε συνειδητοποίησες ότι υπάρχει αυτό το ενδιαφέρον για το γκρουπ;

N.A.: Πριν από μια πενταετία, όταν είχαν έρθει τα παιδιά από την Ειρκτή και μου είπαν ότι γίνεται χαμός και ότι οι δίσκοι, τα πρωτότυπα, πουλιούνται σε τρελά νούμερα. Τότε μου είπαν «μπες να δεις τι συμβαίνει και πόσοι ακούνε». Από εκεί άρχισα σιγά-σιγά να ψάχνω. Και είδα ότι υπάρχει μια κίνηση. Εντάξει, όχι τρομερά πράγματα, δεν έχουμε και ένα εκατομμύριο «χτυπήματα»! Αλλά ακούγονται τα τραγούδια και υπάρχουν ανεβασμένα από διάφορους. Τα σχόλια που διαβάζω στο διαδίκτυο είναι κοντά στην πραγματικότητα, όπως και οι κριτικές που γράφανε κατά καιρούς άνθρωποι οι οποίοι τα ακούγανε μετά από αρκετά χρόνια. Είναι και αυτές κοντά σε αυτά περίπου που κάναμε τότε. Αυτό είναι το περίεργο, δεδομένου ότι εμείς δεν είχαμε ανεβάσει ποτέ τίποτα.

WT: Από το εξωτερικό έχετε feedback; Δηλαδή έχετε δει ενδιαφέρον από άλλες χώρες;

N.A.: Μας λένε τα παιδιά που δουλεύουν τα βινύλια, ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από Γερμανία, Αυστραλία, Ιαπωνία και Αμερική γι' αυτό τον ήχο. Απ' ό,τι λένε υπάρχουν αρκετές πωλήσεις εκεί, στα περιορισμένα βέβαια επίπεδα και ποσότητες των πεντακοσίων κομματιών περίπου. Δεν μιλάμε για νούμερα συγκλονιστικά.

WT: Εντυπωσιακό αν σκεφτεί κανείς ότι είναι ο στίχος Ελληνικός…

N.A.: Μάλιστα, ζητάνε μεταφράσεις των στίχων στη γλώσσα τους. Δεν ξέρω βέβαια κατά πόσον είναι εφικτό αυτό λόγω της φύσης των στίχων. Μιλάω πάντα για την ενημέρωση που έχουμε από τον κόσμο που δουλεύει το βινύλιο. Τώρα παραπέρα δεν έχω κάτι να σου πω.  

WT: Ο λόγος που αποφασίσατε να επανακυκλοφορήσετε το βινύλιο ήταν η πολύ υψηλή αξία που είχε φτάσει;

N.A.: Αν δεν μας είχαν βρει τα παιδιά από την Ειρκτή, δε θα είχαμε επανακυκλοφορήσει τον δίσκο ή θα το είχαμε κάνει υπό άλλες συνθήκες. Κάποια στιγμή θα μπαίναμε πάντως στη λίστα, κάπου θα κυκλοφορούσε. Τώρα έχει κυκλοφορήσει μεγάλο μέρος της δουλειάς από τα γκρουπ που είχαν κάνει δισκογραφία τότε, οπότε κάποια στιγμή θα γινόταν. Απλώς ήμασταν οι πρώτοι που επανακυκλοφόρησαν βινύλιο στην Ειρκτή, όπου ξεκίνησε η όλη ιστορία. Υπάρχουν και άλλες εταιρείες που ασχολούνται με επανακυκλοφορίες όπως για παράδειγμα ο Πάνος (σσ. Dread) με την Geheimnis Records. Και κάποιες παλιές εταιρείες κάνουν το ίδιο, όπου βλέπουν ότι υπάρχει ενδιαφέρον.

WT: Τι διαφορές εντοπίζεις στον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι τη μουσική σήμερα, τόσο εκτελεστικά όσο και από πλευράς σύνθεσης, σε σχέση με τις παλιές μέρες του συγκροτήματος; Έχει ίσως αλλάξει η διαδικασία αυτή ωριμάζοντας;

N.A.: Πιστεύω ότι μουσικά δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές, αλλά ο στίχος ίσως είναι πιο μεστός τώρα. Μιλάω για τα τραγούδια που δεν έχετε ακούσει και που πρόκειται να βγούνε. Κατά τα άλλα πάντα όταν βγαίνει ένα τραγούδι, δημιουργείται η ίδια αίσθηση. Όταν γεννιέται ένα τραγούδι είναι μοναδική στιγμή... Όσοι γράφουν τραγούδια και τα «μεγαλώνουν» καταλαβαίνουν τι λέω. Είναι μοναδική στιγμή όταν γράφεις ένα τραγούδι και ολοκληρώνεται. Οπότε αυτή η αίσθηση ευτυχώς μέχρι τώρα έχει μείνει η ίδια, αναλλοίωτη. Δεν ξέρω τι θα συμβεί αργότερα... Ίσως συμβαίνει επειδή παίζω πιο σπάνια όσο περνάει ο καιρός, ειδικά από τότε που παντρεύτηκα. Αν και μου δίνουν χαρά τα παιδάκια - έχω 2 παιδάκια - αυτή η πίεση από παντού σου κόβει το χρόνο και δεν έχεις τη δυνατότητα να ασχοληθείς. Αλλά όποτε βγαίνει κάτι καινούργιο, νοιώθω την ίδια χαρά με τότε. Είναι φοβερό αυτό το πράγμα... Άρα πιστεύω ότι υπάρχει ακόμα μέλλον.

WT: Μακάρι! Υπάρχουν οι βάσεις, οπότε…

N.A.: Τώρα τι θα γίνει από εδώ και πέρα, αν θα ξαναπαίξουμε ή ποια θα είναι η τύχη των καινούργιων κομματιών δεν ξέρω. Εγώ θέλω να τα βγάλω, αυτό είναι το κυριότερο. Θέλω να βγούνε πράγματα που πιστεύω ότι αξίζουν. Τα υπόλοιπα βέβαια θα τα κρίνει αυτός που θα τα ακούσει.

WT: Στην εποχή μας βλέπουμε σχεδόν σε κάθε μουσικό ιδίωμα μια επιστροφή στις ρίζες. Όσον αφορά το dark wave και συγκεκριμένα την ελληνική σκηνή, παρατηρείται ένα γενικότερο ενδιαφέρον. Πρόσφατα είχαμε την κυκλοφορία του βιβλίου Release the Bats του Νίκου Δρίβα και τώρα ετοιμάζεται το ντοκιμαντέρ Εδώ δεν Υπάρχει Άσυλο. Θα ήθελα να μου πεις γιατί πιστεύεις ότι μας αφορά ακόμα αυτός ο ήχος και πού οφείλεται η διαχρονικότητά του. Γιατί στο μυαλό των νέων ακροατών η δεκαετία του '80 με όσα σημαντικά συνέβησαν τότε πολλές φορές παίρνει μυθικές διαστάσεις; Kυρίως επειδή δεν την πρόλαβαν, τουλάχιστον όχι ως συνειδητοποιημένοι ακροατές; Πώς ήταν η εμπειρία των 80s για σένα, τόσο ως ακροατή, όσο και σαν ενεργό μέλος της σκηνής;

N.A.: Όταν παίζαμε εμείς το 80-κάτι και ακόμα και πριν ξεκινήσουμε να παίζουμε, είχαμε μυθοποιήσει το '60. Αντίστοιχα τώρα, τα παιδιά του 2010 λογικό είναι να έχουν μυθοποιήσει νεώτερες δεκαετίες. Το βασικό είναι ότι εκείνη την εποχή υπήρχαν οι πολιτικές συγκυρίες και δυσκολίες. Υπήρχε ένας αριθμός από συγκροτήματα που έβγαζαν ωραία μουσική και ωραία πράγματα. Επίσης ήταν η πρώτη φορά στην Ελλάδα που τα γκρουπάκια είχαν συγχρονιστεί με τη μουσική που παιζόταν σε Αγγλία και Αμερική. Μέχρι τότε ήμασταν μια δεκαετία - εικοσαετία πίσω.

WT: Και μάλιστα χωρίς internet.

N.A.: Ήταν η πρώτη φορά και μάλιστα με ελάχιστα μέσα. Εγώ θυμάμαι ότι προσπαθούσα να βρω τους δίσκους των Magazine σε ένα δισκάδικο στα Εξάρχεια - «Μανάκος» νομίζω λεγόταν. Επειδή οι εκπομπές στο ραδιόφωνο ήταν ελάχιστες, άκουγα θυμάμαι τον Γιάννη Πετρίδη και κάποιες άλλες εκπομπές και προσπαθούσα να βρω τους δίσκους τους για να ρουφήξω την μουσική από την νέα σκηνή του τότε. Το συγκρότημα το δικό μας είχε και μέλη, όπως ο Παντελής και ο Κώστας, που εκτός του ότι ήταν πολύ καλοί μουσικοί, είχαν και πολλά ακούσματα. Αλλά και πέρα από εμάς όλα τα γκρουπ της εποχής εκείνης είχαν συγχρονιστεί με το punk. Βέβαια το punk ήταν του '77 και εμείς μιλάμε για '82-'83, μια απόσταση πολύ μικρή. Τα punk γκρουπ είχαν συγχρονιστεί απόλυτα. Εμείς βέβαια δεν είχαμε σχέση με το punk, προσεγγίζαμε περισσότερο αυτό που θα χαρακτήριζε κανείς ως new wave. Αλλά ούτε και αυτό ήμασταν ακριβώς. Δεν ξέρω αν με αυτό το στίχο και με αυτή την μουσική μπορείς να μας τοποθετήσεις κάπου... Τέλος πάντων παίζαμε μουσική, ό,τι νομίζαμε και ό,τι μπορούσαμε να παίζουμε. Αυτός ο ήχος ήταν μπροστά από την εποχή του ως άκουσμα για την Ελλάδα, γι' αυτό υπήρχε και πολύ μικρή αποδοχή. Αυτός είναι ο λόγος που πολλά γκρουπ δεν συνέχισαν, γιατί στραγγαλίστηκαν από τις συνθήκες. Δεν υπήρχε ακροατήριο, δεν υπήρχε συνέχεια, δεν μπορούσαν να βγάλουν δίσκους, δεν πουλιόντουσαν οι δίσκοι, άρα ήταν αδιέξοδο. Δεν υπήρχε κάποια προοπτική. Η μουσική όμως πολλών από αυτά τα γκρουπ, που πολλά δεν έχουν καν κάνει ένα δίσκο και χάθηκαν, ήταν για εμένα σημαντική. Είχα ακούσει πολλά γκρουπ που δεν είχαν να ζηλέψουν τίποτα από τα αντίστοιχα ξένα συγκροτήματα εκείνης της περιόδου. Ξέραμε, όπως σου είπα και πριν, ότι εκείνος ο ήχος δεν μπορούσε να περάσει στην Ελλάδα του '83, '84, '85, διότι ο ήχος αυτός μπορεί να ακουστεί μετά από 10-15-20 χρόνια. Αυτό το είχαμε συνειδητοποιήσει από τότε. Σε κάτι συνεντεύξεις που είχαμε δώσει στη Μουσική όπου είχαν μαζευτεί όλα τα παλιά (νέα βέβαια τότε) μέλη του γκρουπ, αυτό είχαν πει. Αν ψάξεις να βρεις παλιά τεύχη της Μουσικής του '84-'85 θα δεις συνεντεύξεις όλων των ελληνικών γκρουπ που λέγαμε ότι αυτή, η δική μας μουσική, δεν μπορεί να ακουστεί τώρα. Υπάρχει προοπτική δεκαετίας - δεκαπενταετίας. Τώρα είναι μια έκπληξη για μένα το ότι ακούγονται αυτά τα τραγούδια μετά από τόσα χρόνια. Αυτός ο ήχος των δικών μας και των άλλων γκρουπ ακούγεται ακόμα. Δε μπορείς να πεις ότι είναι ήχος παλιός ή ρετρό. Τότε ήταν η εποχή των πιο ορθόδοξων ας πούμε γκρουπ. Αλλά και αυτά πάλι ήταν περιορισμένα, γιατί κυριαρχούσε το λαϊκό και αυτό το «πολιτικο-λαϊκο-τράγουδο». Αυτή η αθλιότητα που εγώ δε μπορούσα να ακούσω ποτέ και με την οποία δεν έχω συμβιβαστεί μέχρι σήμερα. Δεν μπορώ να ακούσω αυτά τα τραγούδια.

WT: Αυτή είναι η κατάρα του ροκ στην Ελλάδα…

N.A.: Ε ναι... Ακόμα και σε αυτό το είδος μπορεί βέβαια να υπάρχουν κάποια τραγούδια που να ξεχωρίζουν. Αλλά γενικά αυτή τη δυστυχία που βγάζανε, αυτή την απελπισία δεν μπορούσαμε να τη χωνέψουμε, εμείς τουλάχιστον, τα παιδιά εκείνης της εποχής. Ήμασταν έξω από τα κόμματα, έξω από οργανώσεις, έξω από δημοσιογραφικά συστήματα, έξω από δισκογραφικές, έξω από τα πάντα. Αυτο-οργανωθήκαμε και κάναμε αυτό το πράγμα. Είδες, υπήρχαν εταιρείες που βγάζανε τελικά μονάχα ένα δίσκο. Στην Art Nouveau το εφτάιντσό μας ήταν το πρώτο και το τελευταίο δισκάκι που κυκλοφόρησε, το ίδιο και στη Λαιστρυγόνα. Ήταν ουσιαστικά μια αυτονόμηση ακόμα και από τις τότε ανεξάρτητες εταιρείες, όπως ήταν και η Creep η οποία έβγαζε εκείνες τις μέρες όλα αυτά τα γκρουπ. Υπήρχε μια αντιδραστικότητα σε ό,τι κάναμε, πέρα και από την παρέα της Creep ας πούμε ή άλλων παρεών, ή του περιοδικού Ήχος. Ουσιαστικά είχαμε μια πορεία αυτόνομη και απομονωμένη από τους υπόλοιπους. Αν και παίζαμε συνέχεια στον Πήγασο με τα άλλα γκρουπ με τα οποία ήμασταν φίλοι, είχαμε μια αυτόνομη πορεία. Δεν ήμασταν σε καμμία παρέα, σε καμμία ομάδα.

WT: Πιστεύεις ότι η ταραγμένη εποχή που ζούμε σήμερα μπορεί να πυροδοτήσει την εμφάνιση νέων αξιόλογων συγκροτημάτων τόσο στο new wave/dark wave, όσο και στο ευρύτερο φάσμα του ροκ;

N.A.: Όπως σου είπα και πριν, πιστεύω απόλυτα ότι θα υπάρχουν τώρα παιδιά που σε κάποιο υπόγειο θα παίζουν, θα βγάζουν τραγούδια που ή δεν θα τα ακούσουμε ποτέ ή θα τα ακούσουμε σε κάποιο site τυχαία...

WT: Και αυτά θα είναι τα καλύτερα λες, έτσι;

N.A.: Και αυτά θα είναι τα καλύτερα. Πιστεύω ότι υπάρχουν παιδιά που κάνουν αυτό το πράγμα. Και να μην περιμένουν από εμάς τους «μπαμπάδες» τους πια. Εντάξει τώρα εμείς είμαστε μεγάλοι... Αν και δεν είναι θέμα ηλικίας, είναι τι μπορεί να βγάλει ο καθένας από την ψυχή του. Τι μπορεί να καλύψει και να κρύψει μέσα σε μια κιβωτό για να το κρατήσει μέχρι να πάει πιο πέρα.

WT: Ποια από τα συγκροτήματα της τότε σκηνής ξεχωρίζεις; Έχεις κρατήσει επαφές ακόμα με κάποιους μουσικούς από τότε;

N.A.: Τότε με όλη την σκηνή του Πήγασου ήμασταν φίλοι και πολλά παιδιά από άλλα γκρουπ είχαν παίξει σε εμάς. Σου λέω τώρα για τον Ντρενογιάννη που έπαιζε στους Anti-Troppau Council και τους Moist Device, από τους οποίους έπαιζαν δύο παιδιά σε εμάς. Οι Femme Fatale ήταν συγκρότημα με πολύ καλή σκηνική παρουσία. Οι Metro Decay βέβαια με τον Ελληνικό στίχο, όπως και οι Clown. Oι Yell-o-Yell που έπαιζαν μια ιδιαίτερη μουσική. Ήξερα μάλιστα και τον τραγουδιστή τους, ήταν ένα πάρα πολύ καλό παιδί αλλά τελικά πέθανε ο άνθρωπος... Και άλλα αρκετά γκρουπ, όπως τα Αρνάκια. Σου λέω διάφορα και ίσως ξεχνάω και άλλα καλά... Οι Not 2 Without 3 που θα παίξουν και μεθαύριο ας πούμε (σσ. στο φεστιβάλ για το Εδώ δεν Υπάρχει Άσυλο). Τώρα να μην αναφέρω τα punk συγκροτήματα, γιατί δεν είχαμε και πολύ μεγάλη επαφή, ούτε στιχουργική σχέση, γιατί τα παιδιά λέγανε άλλα πράγματα, είχαν μηνύματα που τα περνάγανε πολύ πιο ευθέως.

WT: Έχεις δει στιγμιότυπα του ντοκυμαντέρ (σσ. Εδώ δεν Υπάρχει Άσυλο); Σου φαίνεται ότι πιάνει το feeling;

N.A.: Έχω δει λίγα πράγματα, αλλά πιστεύω ότι θα τα καταφέρουν τα παιδιά. Όταν μαζευτεί το υλικό και ολοκληρωθεί, πιστεύω πως θα βγει η ατμόσφαιρα που πραγματικά υπήρχε το '80.

WT: Πώς και αποφασίσατε να ξαναπαίξετε ζωντανά στα πλαίσια του φεστιβάλ που διοργανώνεται για την ενίσχυση του ντοκυμαντέρ (Εδώ δεν Υπάρχει Άσυλο); Υπήρξε παρότρυνση από φίλους, από τους συντελεστές του ντοκυμαντέρ ή το είδατε μόνοι σας σαν ευκαιρία να δραστηριοποιηθείτε πάλι;

N.A.: Επειδή έπαιζα όλα αυτά τα χρόνια μουσική και επειδή ήθελα κάποια πράγματα να βγούνε πάλι στην επιφάνεια, η ιδέα να δημιουργηθεί πάλι το γκρουπ ήταν πάντα στο μυαλό μου. Απλώς αναβαλλόταν από χρόνο σε χρόνο, πήγαινε πίσω συνέχεια και πραγματικά δεν κατάλαβα πώς πέρασαν τριάντα χρόνια. Όλο έλεγα «σε ένα χρόνο θα το ξαναφτιάξουμε, έστω και με άλλα παιδιά», αλλά αυτό έπαιρνε πάντα αναβολή. Τώρα ήταν μια καταλυτική ημερομηνία. Είχαμε ένα δίμηνο για να παίξουμε κάποια συγκεκριμένα πράγματα. Ίσως λειτούργησε ως ένας λόγος μια πίεση για να ξαναβρεθούμε σε πολύ λίγο χρόνο και να μαζευτούμε για να παίξουμε. Οι πρόβες μου θύμισαν την εποχή εκείνη και την ατμόσφαιρα εκείνων των τραγουδιών, οπότε είναι ήδη πολύ σημαντικό για εμάς. Χρωστάμε πολλά στο φιλμ αυτό.

WT: Έχετε αρχίσει να δραστηριοποιήστε με μικρά βέβαια αλλά σταθερά βήματα. Δηλαδή το 2008 βγήκε η επανέκδοση του Χορός για Μουσική. Φέτος πριν λίγο ξανά κυκλοφόρησε επίσης το 7ιντσο και τώρα παίζετε ζωντανά την Παρασκευή. Πότε μπορούμε να περιμένουμε νέα πράγματα, μιας που μου λες ότι υπάρχει έτοιμο υλικό και φιλοδοξία να γίνει κάτι τέτοιο;

N.A.: Εγώ θέλω άμεσα να ηχογραφήσουμε τραγούδια, νέα ή όσα από τη δεκαετία του '80 δε μπορούν να βγουν στην παλιά μορφή τους και να βγει ακόμα ένα LP. Από εκεί και πέρα θα δούμε πώς θα προχωρήσουμε. Θα ήθελα να προχωρήσουμε άμεσα. Τώρα, όσον αφορά τις συναυλίες, θέλω να ελπίζω ότι θα ξανακάνουμε. Να ολοκληρωθεί ένα σετ από τραγούδια και να ξαναγίνει σε κάποια φάση, γιατί θα μου φαινόταν τραγικά θλιβερό να παίζαμε τώρα μετά από τριάντα χρόνια για τελευταία φορά. Αν πίστευα ότι θα παίξω τώρα για τελευταία φορά, δεν θα μπορούσα να το κάνω δηλαδή. Πιστεύω ότι θα ξαναπαίξουμε, αλλά λεπτομέρειες όπως πού και πώς δεν γνωρίζω.

WT: Άρα μπορούμε να θεωρήσουμε με ασφάλεια ότι πάτε προς την επαναδραστηριοποίηση αν όχι επανασύνδεση;

N.A.: Θα το ήθελα, για να ακούσουμε τα τραγούδια που πιστεύω ότι πρέπει να ακουστούν.

WT: Ας μιλήσουμε λίγο πιο εκτεταμένα για τους στίχους...

N.A.: Σους στίχους αν ψάξεις, θα βρεις μέσα κομμάτια από την ψυχή ενός παιδιού που είχε τα ακούσματα και τις εμπειρίες και τα διαβάσματα του '83-'84. Τώρα με όποιον τρόπο βγήκε αυτό στην επιφάνεια, πιστεύω ότι έχει κάποιο σχετικό ενδιαφέρον για μια μερίδα κόσμου. Για πενήντα-εκατό-διακόσιους, δεν ξέρω πόσους. Αλλά έστω και για πέντε-δέκα ανθρώπους που βλέπω ότι αγαπάνε αυτά τα πράγματα, αξίζει τον κόπο να βγούνε. Ξέρουμε ότι δεν έχουμε προβολή σε πολύ κόσμο, ξέρουμε ότι έχουμε περιορισμένο ακροατήριο. Ποτέ δε μας ενδιέφερε άλλωστε να περάσουμε στον κόσμο μαζικά. Αυτό που μας ενδιέφερε ήταν να βγει καθαρά αυτό που μπορούσαμε και μας άρεσε να κάνουμε. Ήταν ένας τρόπος να δημιουργήσουμε μουσική που θα άρεσε και σε μας. Η επιτυχία για εμένα είναι να αφήσεις τον άλλον ελεύθερο να βρίσκει αυτό που θέλει σε ένα στίχο και να βρίσκει ικανοποίηση από ένα τραγούδι, πράγμα που κατά τη γνώμη μου όσον αφορά το στίχο είναι σπάνιο και δύσκολο. Όλα τα τραγούδια είναι καλά, αλλά εγώ είμαι αιρετικός. Πιστεύω ότι ο στίχοι που δείχνουν κάποια πράγματα όσον αφορά την κατάσταση είναι αυτοί ενός ήρεμου τραγουδιού, του «Συχνά Βαδίζω». Αν δεις τους στίχους, θα καταλάβεις περίπου πού πάει το πράγμα τώρα. Και επίσης το τελευταίο τραγούδι που είχαμε γράψει σαν συγκρότημα και μπήκε τελευταίο στο δίσκο, η «Νορβηγία», έδειχνε το δρόμο που θα έπαιρνε το γκρουπ αν συνέχιζε να υπάρχει. Είχαμε την ατυχία να σταματήσουμε σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι. Αν συνέχιζε το γκρουπ, πιστεύω ότι θα κάναμε πράγματα που δε θα υπήρχαν τότε, θα πήγαινε το συγκρότημα πολύ μακριά. Ο δρόμος που θα έπαιρνε το συγκρότημα θα ήταν σπάσιμο κάθε φόρμας, ήχος που δεν έχει να κάνει με το κουπλέ - ρεφραίν της κλασικής δομής ενός τραγουδιού και πιστεύω ότι θα είχε ενδιαφέρον.

WT: Σε τέτοια φόρμα θα είναι τα τραγούδια που περιμένουμε να κυκλοφορήσουν;

N.A.: Και ναι και όχι. Άλλα είναι πιο συμβατικά και άλλα σε αυτή τη μορφή. Άλλα είναι ακόμα πιο μπλεγμένα. Κατά διάφορες εποχές υπήρχαν διαφορετικές εκφάνσεις της ίδιας ανάγκης, του να βγάζεις δηλαδή πράγματα που μπορείς να τα ακούσεις και να τα χαίρεσαι.

WT: Έχω την εντύπωση ότι σου αρέσει να βάζεις αντιθέσεις στους στίχους σου, αν κρίνω για παράδειγμα από το «αφοπλισμένος σαν αστακός» του "Ganuma de Linarus".

N.A.: Όταν έγραψα αυτό το στίχο, ήταν η περίοδος που οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία είχαν τα θέματα των αφοπλισμών κ.λπ. Πάντα πέρναγαν στα τραγούδια πολιτικά μηνύματα, έστω και έμμεσα. Όταν λέμε αστακός σημαίνει ότι είμαστε βαριά οπλισμένοι. Έπαιζε με την υποκρισία που υπήρχε στις κουβέντες για δήθεν αφοπλισμούς.

WT: Ίσως το αγαπημένο μου τραγούδι είναι το «48 Σιωπές». Η αίσθηση που αφήνει είναι εύθυμη και μάλλον είναι το «χιτ» σας.

N.A.: Δεν ξέρω κατά πόσον είναι «χιτ», γιατί όπως σου είπα οι αριθμοί είναι περιορισμένοι. Αν δεις και στις τελευταίες στροφές του, λέει «αποφάγια και γιορτές, για μια αγάπη να μην κλαις». Δηλαδή όλος αυτός ο μόχθος του κόσμου είναι ουσιαστικά για ελάχιστα. Και αυτό δυστυχώς γίνεται τραγικά επίκαιρο και πάλι, κάτω από τις συνθήκες στις οποίες ζούμε. Το «Είσαι χαρίτωμα, το πιο ανέκφραστο περίττωμα» αναφέρεται στην ισοπέδωση από τη μάζα και στο ότι αν πας να ξεχωρίσεις σε πετάνε έξω με οποιονδήποτε τρόπο.

WT: Τα «μανιτάρια του τρόμου» υποθέτω ότι είναι το προφανές έτσι; Η ατομική βόμβα;

N.A.: Έχουν ακουστεί διάφορα για τα «μανιτάρια του τρόμου» (σσ. γέλια), αλλά αυτό που λες είναι. Αυτό είναι το διασκεδαστικό, να ακούς διάφορες εκδοχές. Όπως είπες και εσύ, αυτό είναι η επιτυχία ενός στίχου. Αλλά όταν το γράφεις δεν το κάνεις γι' αυτό, δηλαδή για το τι θα πει ο άλλος. Το κάνεις για να εκφράσεις ή να κρύψεις κάποια πράγματα που θες να πεις. Είναι μια διαδικασία λύτρωσης, ένα άδειασμα, αν θες, μέσω της γραφής.

WT: Για τον «πυρομανή από τσιμέντο που κόβει βόλτες στο δωμάτιο της μάνας ενός πρωτάρη πυροσβέστη»...;

N.A.: Η «Άνωση». Αυτό είναι μια εικόνα προφανής. Η «Άνωση» μιλάει για τη διαδικασία βύθισης που ζούμε τώρα, όπως και τις αντίστοιχες καταστάσεις που υπήρχαν τότε. Η άνωση είναι εκείνη που δε σε αφήνει να βυθιστείς και να ησυχάσεις. Υπήρχε ένας πεσιμισμός σε αυτούς τους στίχους. Αλλά παράλληλα και μια αισιοδοξία, ένα πείσμα. Είναι όλα τα συναισθήματα μαζί ανακατεμένα σε ένα τραγούδι. Πολλοί μας έλεγαν ότι οι στίχοι είχαν ένα βάρος που ερχόταν σε αντίθεση με τη μουσικη. Στη ζωή ξέρεις, όλα είναι ένα πράγμα. Και η χαρά και η λύπη. Η «χαρμολύπη» που μας έλεγαν παλιά.

WT: Αυτό μου θυμίζει τα μπλουζ. Υπάρχει καημός μέσα στο στίχο αλλά η μουσική σε κάνει να νιώθεις ευχάριστα, ακόμα και αν ταυτίζεσαι με όσα θλιβερά λένε οι στίχοι.

N.A.: Το ίδιο πράγμα είναι. Εγώ από μικρός δε μπορούσα τη θλιμμένη μουσική των μπουζουκιών, αυτό δεν άντεχα. Δεν ξέρω αν τελικά βρίσκεις ισορροπία στους στίχους και τη μουσική, αλλά αυτό μας έβγαινε. Δεν έχουν ακουστεί πολλά τραγούδια του Κώστα του Κόλλια, αλλά από τις μπομπίνες που έχω βρει και ξανακούσει, βλέπω ότι ο Κώστας, ο οποίος ήταν παραγωγός και μουσικός, είχε μια 'pop' εκδοχή των πραγμάτων. Εγώ ήμουν το βαρίδι σε σχέση με τη μουσική. Υπήρχαν αυτές οι δύο δυνάμεις που κράταγαν τα πράγματα σε μία ισορροπία.

WT: Σχετικά με το internet και τον καταιγισμό πληροφοριών...

N.A.: Αυτός ο καταιγισμός από πληροφορίες που δεχόμαστε από παντού συσκοτίζει πάλι τα πράγματα. Δε μπορείς να ξεχωρίσεις τι αξίζει και τι όχι. Όλα μπαίνουν σε μια κιμαδομηχανή και αυτός είναι ο καινούριος κίνδυνος. Από τη μία το internet έκανε γνωστά αυτά τα τραγούδια - αλλιώς μπορεί και να τα είχαμε ξεχάσει και εμείς οι ίδιοι. Aπό την άλλη όμως αυτό το χάος σε μια προοπτική δεν ξέρω αν μπορεί να οδηγήσει τα σημαντικά πράγματα να μείνουν ή να χαθούν μέσα στον όγκο πληροφορίας.