‘Sweet and Lowdown’ και Django Reinhardt

Χρεώστε μου απουσία αλλά με τις εκλογές και τα περί αυτές τρεχάματα πού καιρός και μυαλό για σινεμά, μουσικές και τα λοιπά “Wild Things”.

Κι όταν καταλάγιασαν τα πάθη και ο δικός μου δεν έγινε The King of The Road, ε, πώς να το πω, εξόκειλα σε μπύρες, πίτσες και καναπεδοαράγματα μπας και γινότανε το όνειρο πραγματικότητα με τη μπάλα στα χορτάρια των Πολωνέζικων γηπέδων. Ούτε εκεί έγινε το θαύμα. Τότε το 'ριξα στα… όνειρα. Γιατί κι αυτός, o Emet Ray, ονειρευόταν να γίνει ο Βασιλιάς κιθαρίστας της Jazz.

Δέκα φορές πιο απολαυστική από την πρώτη, την κινηματογραφική, ήταν η ιδιωτική - κατ’ οίκον - προβολή του Sweet and Lowdown του Woody Allen (1999), με το τηλεκοντρόλ του ντι-βι-ντι στο χέρι, στο ημίφως της κρεβατοκάμαρας.

Οι Συμφωνίες-Ασυμφωνίες (σσ. ο ελλ. τίτλος) με τον Σον Πεν (που τελευταία τον πάω πολύ), αξίζουν κυρίως για το story τους: Ένας (λίγο;) χαζούλης, αλλά ευπρεπής, αμερικανός κιθαριστής έχει ίνδαλμά του τον Django. Κοιμάται και ξυπνάει με αυτόν στο μυαλό του, μιμείται το στυλ του, το ντύσιμό του, το παίξιμό του και ονειρεύεται να γίνει… εκείνος!

Σε μια σύγκρουση στους αχανείς αυτοκινητοδρόμους της αμερικάνικης ενδοχώρας (ή μήπως στ' όνειρό του;) πέφτει... επάνω του και, τότε, χάνει τη γη κάτω απ' τα πόδια του! Κανείς, ποτέ, δεν άκουσε πια κάτι γι' αυτόν.

Στο Sweet & Lowdown, η κάμερα του Woody Allen επινοεί τον χαρακτήρα του κιθαρίστα Emet Ray και τον ρίχνει στον κόσμο - και στον… δρόμο - του γαλλόφωνου Βέλγου τσιγγάνου κιθαρίστα Django Reinhardt, στο μέτρο που ο θαυμασμός του για κείνον μετατρέπεται σε εμμονή. Βέβαια, το κιθαριστικό στιλ του Emet Ray δεν θα μπορούσε να είναι δημοφιλές στην Αμερική εκείνη την εποχή παρά μόνο μέσα από την ιδιοφυή πέννα του Woody. «Ήθελα να κάνω μια ταινία για τον Reinhardt» ομολογεί ο αμερικανός κινηματογραφιστής που επιχειρεί να γράψει την ιστορία με «άλλον τρόπο», επαναξιολογώντας μία από τις πιο αυθεντικές μουσικές ιδιοφυϊες του 20ού αιώνα.

Σ' αυτή τη γη, στο Βέλγιο, έναν Γενάρη πριν πάνω από 100 χρόνια, γεννήθηκε ο Jean Baptiste Reinhardt (Ιαν. 1910 – Μάης 1953) που περιπλανήθηκε, σαν τσιγγάνος που ήταν, μ' ένα τροχόσπιτο στις χώρες της κεντρικής και νότιας Ευρώπης όλα τα χρόνια της νιότης του. Σ' ένα τροχόσπιτο έγινε το ατύχημα: Του κόστισε δυο κρίσιμα για την τέχνη του δάχτυλα του αριστερού χεριού του όταν, στα δεκαοκτώ, η επί τροχών ερωτική φωλιά του με την δεύτερη σύζυγό του, κάηκε. Όμως αυτός δεν το έβαλε κάτω. Προϊόν πεισματικής εξάσκησης η τεχνική που ανέπτυξε, απέκτησε χιλιάδες θαυμαστές κιθαριστές. Ο Jimi Hendrix, ένας απ' αυτούς, προς τιμήν του ιδρυτή της σχολής της Jazz Manouche, ονόμασε το τελευταίο του συγκρότημα “Τhe Band of Gypsies”.

Λίγο πριν, λίγο μετά τον μεγάλο πόλεμο, ο Django, με το χαρακτηριστικό λεπτό του μουστακάκι, ντυμένος στα μαύρα, φορώντας τις αγαπημένες του κόκκινες κάλτσες, (το αίμα νερό δεν γίνεται), έπαιξε παντού και ηχογράφησε δεκάδες δίσκους. Έζησε σαν ένας πλανήτης και έφυγε στα 43 του από ένα ξαφνικό εγκεφαλικό, σαν κομήτης.

Το '34, μαζί με το βιολί του Stephane Grappelli ιδρύει το κουϊντέτο του “Hot Club de France”. Το πιο επιδραστικό και πολυηχογραφημένο σχήμα της εποχής για την Γηραιά Ήπειρο.

Όμως, αυτός, ο πρώτος ευρωπαίος Jazzman, παραμένει αόρατος εκτός γαλλικών συνόρων σε όλη την διάρκεια της δεκαετίας του ’30, μέχρι που κατάφερε να στρέψει επάνω του το βλέμμα των μεγάλων αφροαμερικανών ομότεχνών του. Τελικά, ταξιδεύει και εντυπωσιάζει παίζοντας με την απαράμιλλη, ιδιαίτερη - κατ' ανάγκην - κιθαριστική τεχνική του, στα σαλόνια της αμερικάνικης Jazz. Παλιά ινδάλματά του σαν τον Duke Ellington και τον Louis Armstrong τον συναντούν και ηχογραφούν μαζί του. (Μεγαλεία!..) Παρόλα αυτά, δεν έπαψαν ποτέ να τον θεωρούν αυτό που πραγματικά ήταν, ένας outsider.

Τα πολλά «μπράβο», όμως, τον κούρασαν. Άρχισε να αποφεύγει τις εμφανίσεις μπροστά στο κοινό που τον λάτρεψε και, στα τελευταία δύο χρόνια της ζωής του, ακολουθώντας το αντάρτικο πνεύμα της φυλής του, το έριξε στο... ψάρεμα!

Ο Django Reinhardt έγινε μύθος, έγινε σχολή, έγινε κίνητρο για ζωή για τους κατατρεγμένους ομόφυλούς του, όπου γης.

Κάθε ρομά θα ήθελε ο γιός του να γίνει σαν κι' αυτόν.

Και του χαρίζει μία κιθάρα σαν τη δική του!...

Sweet and Lowdown
Σκηνοθεσία & σενάριο: Woody Allen
Παίζουν: Sean Penn, Samantha Morton, Anthony La Paglia, Uma Therman
Μουσική (soundtrack): Dick Hayman
Μουσική διδασκαλία ("κιθαριστική υποκριτική") του Penn και σολίστας στην κιθάρα: Howard Alden

1) Sweet and Lowdown : "I'll see you in my Dreams"

2) Django Reinhardt: "I'll See You In My Dreams"

3) Emmet Ray / Howard Alden (guitar): "I'll See You In My Dreams"

4) Sweet and Lowdown trailer