---

Cryonic Inc. 1985 / Mantra 1987 / Atonal 2000 / In-Possible 2003 / Birdsong 2012

Αυτή τη φορά το Blast From The Past είπε να ξεστρατίσει λίγο από το «δρόμο με τα κίτρινα τούβλα» και να ρίξει μια ματιά στο εξωτικό τοπίο της avant-garde. Η συγκεκριμένη μουσική δίαιτα δεν είναι για όλες τις στιγμές και τις περιστάσεις, ούτε για χόρταση, αλλά να, αν δεν ξέρει κανείς ότι υπάρχουν κι αυτά τα ακουστικά ενδιαιτήματα είναι σαν να τον έχουν αφήσει επίτηδες ημιμαθή και ολίγον παράλυτο, ανίκανο να σκεφτεί μουσικά 'off the box' (που λένε και οι αγγλοσάξονες). Κρίνουμε λοιπόν ότι καλό θα σας κάνει να ξεφύγετε λίγο από τα δωδεκάμετρα boogie, τις απλές δομές κουπλέ-ρεφραίν, τα επαναλαμβανόμενα κιθαριστικά ριφ και τα σχετικά και σας πετάμε στο λάκκο με τους Art Zoyd.

Πονηροί όντες δεν επιλέξαμε κάτι με αφετηρία τη σύγχρονη κλασική μουσική, τη jazz ή την electronica - κάτι που θα ξύνιζε τελείως τους συναδέλφους δια βίου rockers - αλλά αποφασίσαμε να παίξουμε μπάλα με ένα σχήμα που έχει κι αυτό τρόπον τινά τις ρίζες του στο ροκ, το progressive ροκ της κλασικής περιόδου. Οι γάλλοι Art Zoyd ξεκίνησαν την πορεία τους από τη μικρή πόλη Maubeuge ήδη από το 1968 συνδυάζοντας στοιχεία prog, free jazz και ηλεκτρονικής avant-garde, ο,τιδήποτε δηλαδή ρηξικέλευθα καινούργιου τότε στη μουσική. Πάντα περιστρεφόμενοι γύρω από τον πυρήνα του μπασίστα Thierry Zaboitzeff και του κλασικά σπουδαγμένου βιολιστή Gérard Hourbette άλλαξαν αναρίθμητες φορές τη σύνθεσή τους μέχρι το 1976, όταν κυκλοφόρησαν μόνοι τους τον πρώτο τους δίσκο, Symphonie pour le jour où brûleront les cités («Συμφωνία για τη μέρα που θα καούν οι πόλεις»). Αν και αρχικά θεωρούνταν prog rock σχήμα με πολλές αναφορές στα πιο «προχωρημένα» συστατικά του prog, συχνά συγκρινόμενοι με τους βέλγους Univers Zéro (που ήταν μέλη της λεγόμενης ομάδας RIO - 'Rock in Opposition') και τους συμπατριώτες τους Magma (των οποίων η τάση να συνδυάζουν νεοκλασικές φόρμες, επιρροές από τη free φάση του John Coltrane και rock δημιούργησε σχολή, το 'zeuhl'), σταδιακά απομακρύνθηκαν από αναγνωρίσιμες ροκ φόρμες και διαμόρφωσαν ένα εξωγήινο στυλ σύγχρονης σκοτεινής ambient, post-everything μουσικής δωματίου για ροκ συγκρότημα με έντονο προγραμματικό στοιχείο. Η μεταμόρφωση προς το πετυχημένο υβρίδιο ροκ ενορχήστρωσης και λόγιας μουσικής του 20ου αιώνα (από τη 2η σχολή της Βιέννης ως τους νεοκλασικιστές Stravinsky, Bartók κ.τ.λ.) είχε τελεστεί μέχρι τον τέταρτο δίσκο τους, το Phase IV (1982), κι από κει και πέρα άρχισαν να ξεδιπλώνουν τις δυνατότητες αυτής της μουσικής εφεύρεσης.

Δύο δίσκους αργότερα βρισκόμαστε στο περί ου ο λόγος Le Marriage du Ciel et de l'Enfer (1985), το οποίο σίγουρα υπήρξε ορόσημο στην πολυετή τους καριέρα εκδηλώνοντας πλήρως και χωρίς αυτοσυγκράτηση ένα μουσικό τρόπο που έκτοτε ακολουθούν. Η μουσική που περιέχει γράφτηκε για ένα μπαλέτο του Ρολάν Πετί (Roland Petit) με τον ίδιο τίτλο, επηρεασμένο - υποθέτω - από το μυστικιστικό παρα-Βιβλικό κείμενο του William Blake O γάμος τ' Ουρανού και της Κόλασης (The Marriage of Heaven and Hell). Οι Art Zoyd μάλιστα περιόδευσαν το 1984-85 μαζί με το θίασο που ανέβαζε το μπαλέτο επί σκηνής παίζοντας τη μουσική ζωντανά σε κάθε παράσταση. Σε κάποιο κενό του προγράμματος εμφανίσεων μπήκαν στο στούντιο και ηχογράφησαν και το άλμπουμ. Η παρέα των Zaboitseff (μπάσο, τσέλο, tapes, πλήκτρα, κρουστά, φωνές), Hourbette (βιόλα, βιολί, πλήκτρα, κρουστά), Patricia Dallio (πιάνο, πλήκτρα), Jean-Pierre Soarez (τρομπέτα, κρουστά) και Didier Pietton (σαξόφωνο) δημιουργεί κλιμακούμενη εωσφορική ένταση συνδυάζοντας ριπές από απλές πιανιστικές συγχορδίες και επαναλαμβανόμενες νότες, εναλλασσόμενες forte και piano φράσεις από τα έγχορδα και τα πνευστά και υποβόσκουσες ατμόσφαιρες από tape loops, ηλεκτρονικά, ακαθόριστες φωνές και εμβατηριακά κρουστά. Η μουσική αναπτύσσεται σε τέσσερεις κινήσεις - "Sortie 134 pt.1", "Cryogenèse (Rêve Artificiel)", "Cryogenèse (Les portes du futur)" και "Sortie 134 pt.2" (σσ. στις επανεκδόσεις σε CD έχουν προστεθεί στη μέση του προγράμματος τα "Ιο 1", "Ιο 2","Ιο 3", "Mouvance 2" και "Mouvance 1") - και παρά την εμφανώς σκηνική της χρηστικότητα - ή ίσως εξαιτίας της - έχει τη δύναμη να αναπαριστά την υπόθεση του έργου για σένα που κάθεσαι απλά μπροστά στο στερεοφωνικό σου ενεργοποιώντας τη φαντασία σου.

Ξέρω, ξέρω, η προοπτική για έναν ροκά να κάτσει να ακούσει μουσική μπαλέτου φαίνεται κάπως «άκυρη», αλλά εδώ δεν μιλάμε ακριβώς για τον Καρυοθραύστη, αλλά για το μουσικό ισοδύναμο ενός περιπάτου μέσα από την Κόλαση του Δάντη και μάλιστα με τρόπο πολύ πιο σοφιστικέ και υποδόριο απ' ό,τι μπορεί να πετύχει οποιαδήποτε black metal μπάντα! Συνίσταται συνεπώς ακρόαση (επαναληπτικά ανά δύο ημέρες προ του δείπνου μέχρι την κατανόηση του έργου).

Το Le Marriage... είναι σαφέστατα πιο υποβλητικό από το πιο γνωστό τους άλμπουμ, το Berlin (1987), που ακολούθησε και γι' αυτό προτείνεται ως εισαγωγή στους Art Zoyd για όσους τυχόν δεν έχουν ματα-ασχοληθεί. Το συγκρότημα συνέχισε (και εξ όσων γνωρίζουμε συνεχίζει, αν και χωρίς τον Zaboitseff πια) να κυκλοφορεί δίσκους-έργα κατά κύριο λόγο προγραμματικής μουσικής για το σινεμά και για μπαλέτο, με πιο γνωστά το Häxan (1997), τα Nosferatu (1988) και Faust (1995) με μουσικές για τις ομώνυμες ταινίες του F.W. Murnau και Metropolis (2002) με μουσική για την κλασική ταινία του Fritz Lang. Ο τολμών... -- Laertis